امروزه بانکداری یکی از بااهمیت ترین بخش­‌های اقتصادی در هر کشور به شمار می­‌آید. بانک­‌ها با سازماندهی و هدایت دریافت­‌ها و پرداخت‌­ها، امر مبادلات تجاری و بازرگانی را تسهیل کرده، موجب گسترش بازارها و رشد و شکوفایی اقتصاد می‌گردند­. از طرف دیگر، با تجهیز پس اندازهای ریز و درشت و هدایت آن­‌ها به سمت بنگاه‌های تولیدی و تجاری سرمایه­‌های راکد و احیانا مخرب اقتصادی را تبدیل به عوامل مولد می­‌کنند، و دیگر عوامل تولید را که به جهت نبود سرمایه بیکارند یا با بهره وری پایینی کار می‌­کنند به سمت اشتغال کامل با بهره وری بالا سوق می­‌دهند و در نتیجه بانک­‌ها یکی از عوامل مهم سیاست‌­های پولی‌اند که در راستای اجرای تصمیمات اقتصادی بانک‌های مرکزی، با قبض و بسط اعتبارات بانکی و هدایت وجوه از بخشی به بخش دیگر، گذشته از تثبیت اقتصاد در سطح کلان به تنظیم بخش های اقتصادی نیز می‌پردازند. هدف در سیستم اقتصادی بانک‌­ها سوق دادن پس­‌اندازهای محدود مناطق محروم به مناطق پیشرفته و پس‌­اندازهای کشورهای جهان سوم به سمت کشورهای پیشرفته است، تا در مناطق و کشورهای محروم  فقر و عقب ماندگی کاهش یابد.

اگر از روش‌­های صحیح در نظام بانکی استفاده شود، رشد و شکوفایی و استقلال سیاسی و اقتصادی جامعه تضمین می‌­گردد و اگر این اصول و قوانین نسنجیده به کار گرفته شود نه تنها سودی ندارد بلکه فقر و عقب ماندگی و مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت­. بانکداری اسلامی الگویی عملی اقتصاد بدون ربا است، که در راستای تحقق اهداف نظام اقتصادی اسلام صورت می­‌گیرد1.

در بانکداری اسلامی با رهایی از حقیقت بهره (ربا)، امکان کسب سود مناسب برای سپرده گذاران، رشد مناسب سپرده‌­ها و تخصیص بهینه منابع امکان پذیر می­‌گردد2 و بر اساس الگوی مشارکت در سود و زیان از طریق عقودی چون قرض بدون بهره و وکالت و شرکت به تجهیز منابع در قالب انواع سپرده‌­های قرض الحسنه جاری و پس­‌انداز و سپرده‌­های سرمایه گذاری پرداخته، افزون بر انجام خدمات بانکی از قبیل خدمات حساب جاری، به امر تخصیص منابع از طریق عقد قرض بدون بهره و عقود مشارکت در سود و زیان (شرکت، مضاربه، مساقات، جعاله و صلح) اقدام می­‌کنند3.

عدالت، ثبات و رشد اقتصادی، از اهداف کلان و مهم نظام اقتصادی اسلامند است، زیرنظام­‌های نظام اقتصادی اسلام نیز باید به گونه‌­ای سامان یابند که اقتصاد را به سمت اهدف اقتصاد اسلامی سوق دهند.

نظام بانکداری اسلامی وظیفه دارد در جهت اهداف ثبات، رشد و توسعه  اقتصادی جامعه عمل کند.

سید احمد سجادی

پی‌نوشت‌ها:

1) موسویان، سیدعباس،  بانکداری اسلامی، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، 1378.

2) قادری، جعفر، بانکداری اسلامی توانمندی ها و چالش ها، همایش دو سالانه اقتصاد اسلامی «اقتصاد اسلامی و تحولات معاصر»، 1380.

3) موسویان، سیّدعباس، بانکداری اسلامی، تهران، موسسه تحقیقات پولی و بانکی، 1378، ص 235.